Disülfiram ve Alkol bazlı el dezenfektanlarının etkileşimi
Disülfiram ve alkol bazlı el dezenfektanlarının etkileşimi yapılan çalışmalardan sonra yeniden gündeme gelmiştir. Pandemi döneminde artan bağımlılıklar ise endişeyi daha da arttırmaktadır (Pandemi ve Bağımlılık)
Disülfiram, kullanım bozuklukları (AKB) için zaman içinde test edilmiş ve yaygın olarak kullanılan uzun vadeli farmakoterapötik yaklaşımlardan biridir. 1949’da İsveç ve Danimarka’da onaylanırken, ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) bu ilacı 1951’de onayladı.
Disülfiram ve Alkol metabolizmasına etkisi
Alkol, alkol dehidrojenaz tarafından asetaldehide metabolize edilir. Asetaldehit daha sonra asetaldehit dehidrojenaz (ALDH) tarafından asetik aside metabolize edilir. Disülfiram, ALDH enzimini bloke ederek asetaldehit birikimine neden olur. Bu, taşikardi, baş ağrısı, kızarma, mide bulantısı, kusma, kardiyak aritmiler ve nöbetlere kadar bir dizi hoş olmayan semptomla sonuçlanır. Bu belirtilerin yaşanması durumuna Disülfiram Etanol Reaksiyonu (DER) denilmektedir.
DER, alkol kullanımından sonra 10-30 dakika içinde gelişir. Disülfiram geri dönüşü olmayan bir şekilde ALDH’yi engellediğinden, ilaç kesildikten sonra enzimin yenilenmesi iki haftayı bulabilir.
DER, alkollü içecekler dışındaki herhangi bir kaynaktan gelen etanol ile ortaya çıkabilir. Literatür, genellikle ALDH enzimi tarafından metabolize edilen diğer düşük alifatik alkol ve çözücülerle bu tür reaksiyonların gelişimini önermektedir. Bunlardan biriside alkol bazlı el dezenfektanlarıdır.
Alkol bazlı el dezenfektanları ve pandemi
Alkol bazlı el dezenfektanları, COVID-19 salgını sırasında sıklıkla el hijyeni önlemleri olarak kullanılmaktadır. Halka açık pek çok yerde, girişten önce el dezenfektanlarının kullanılması zorunludur (WHO, 2020). Alkol bazlı el dezenfektanlarının çoğu, tek başına veya kombinasyon halinde % 60 – 80 arasında izopropanol veya etanol içerir.
Disülfiram ve alkol etkileşimi ile ilgili mevcut kanıtlar
Hindistan’da alkol bazlı el dezenfektanı ile DER hakkında bir vaka raporu yayınlanmıştır (De Soussa, 2020). Bununla birlikte, sağlam deri yüzeyinden alkolün sistemik emilimi minimum olduğundan, alkolün sağlam deri üzerine uygulanmasından sonra DER tartışmalı bir durumdur.
Bir çalışmada, önceden nemli ciltten alkol emiliminin, alkol bazlı şampuan veya tıraş sonrası losyon kullandıktan sonra DER olasılığını arttırabileceğini bildirdi (Haddock ve Wilkin, 1982).
Yakın tarihli bir yorum, lokal uygulamadan sonra dezenfektanı solurken klinik olarak önemli miktarlarda alkolün pulmoner dolaşımdan emilme olasılığını artırdı ( Brewer ve Streel, 2020).
Tüm bu kanıtlar, bireysel vaka raporlarından gelmektedir ve bu alanda sistematik araştırma yapma ihtiyacı vardır. Bu eksikliği göz önünde bulunduran Ghosh ve arkadaşları bu konu üzerine bir araştırma yapmışlardır. Disülfiram alan alkol kullanım bozukluğu olan hastalarda alkol bazlı el dezenfektanları ile oluşan DER sıklığını ve klinik belirtilerini araştırmayı amaçlamışlardır.
Çalışma detayları
Disülfiram kullanan alkol kullanım bozukluğu tanısı olan hastalara geçmiş kayıt notlarından ulaşılmıştır. Çalışmadaki değerlendirmeler 21 Haziran – 14 Temmuz 2020 tarihleri arasında yapılmıştır.
Disülfiram reçetesi verilen toplam 339 hasta ile görüşülmüş. Bunların 82’si (%24) son 3 aydır disülfiramı düzenli olarak kullanmakta olduğu saptanmış. Kırk iki (%12.3) hasta eş zamanlı olarak el dezenfektanı ve disülfiram kullanmış. Bunlardan sekiz hastanın (%19; %95 CI:9-33) DER’yi düşündüren özelliklere sahip olduğu bildirilmiştir
Disülfiram ve alkol bazlı el dezenfaktanları ile ilgili çalışmayı yapan araştırmacıların önerileri
* Alkollü el dezenfektanları sınırlıda olsa disülfiram etanol benzeri reaksiyon oluşturabilir.
* Bu olguların çoğunda DER hafif ve kendi kendini sınırlamaktadır.
* DER ile ilgili sistemik yanıt dezenfektanların solunmasından kaynaklanmaktadır
* Daha yüksek miktarda el dezenfektanı kullanımı ve nemli ciltte kullanımı reaksiyon riskini arttırmaktadır
* Tıbbi komorbiditesi olan hastalar özel dikkat göstermelidir
* Alkol bazlı dezenfektanlar kullanımı sonrasında DER gelişen hastaları disülfiram tedavisini kesmeyi düşünebilir.
* Klinisyenler hastalarını bu olasılıklar hakkında bilgilendirmeli ve ellerini sabunlu suyla yıkamak gibi alternatif el hijyeni yöntemlerinin kullanımı konusunda tavsiyelerde bulunmalıdır.
* Alkol bazlı dezenfektanlardan kaçınmanın mümkün olmadığı durumlarda, alkollü el dezenfektanlarının dikkatlice ve tercihen kuru cilt üzerinde kullanılması tavsiye edilir.
* Alternatif el hijyeni önlemlerine uyamayan hastalar için ilaç değişikliği düşünülebilir.
Bahadır Geniş
Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hekimi
Kocaeli Üniversitesi
İzmit/Kocaeli
