Kadınlar ve Erkekler: COVID-19 Ölüm Oranları
Kadınlar ve Erkekler arasındaki yüzyıldardır süregelen klasik karşılaştırma, bu sefer de COVID-19 pandemisi döneminde karşımıza çıktı. Bu karşılaştırma öncekilerden oldukça farklı ve can sıkıcıydı. Ölüm oranları kadınlarda mı daha yüksekti erkeklerde mi?
Epidemiyolojik çalışmaların temel değişkenlerinden birisi olan cinsiyet hastalıklara göre farklı risk seyirleri çizebilmektedir. Bu durum hem tıbbi hastalıklarda hem de psikiyatrik hastalıklarda geçerlidir. Örneğin kalp hastalıkları ve akciğer hastalıkları erkeklerde daha sık görülürken tiroit hastalıkları ise kadınlarda daha sık görülmektedir. Benzer durum psikiyatrik bozukluklar içinde geçerlidir. Örneğin depresyon ve anksiyete bozuklukları kadınlarda daha sık görülür (COVID-19 ve Ruhsal Belirtiler). Bununla birlikte şizofreni ve bağımlılıklar ise erkeklerde daha sık görülmektedir. Geçmiş Koronavirüs salgınlarında yani MERS ve SARS’ta erkeklerin kadınlardan daha fazla enfekte olduğunu gösteren yayınlar vardır. MERS sonrası çalışmaların genel bir analizini sunulduğu bir çalışmada erkeklerin kadınlardan 2 kat daha fazla hastalığa yakalandığı gösterilmiştir.
Gündemimiz olan COVID-19 da durum nasıldır?
Pandemi sonrasındaki ilk verileri literatüre sunan Çin olmuştur. Yapılan çalışmaların bir meta analizinin sunulduğu bir araştırmada COVID-19’a yakalanan hastaların %60’ının (%44,5-77) erkek olduğu saptanmıştır. Dikkat etmek gerekir bu oranlar ölüm oranları değildir, hastalığa yakalanma oranıdır.
Ölüm oranları nasıldır?
Yine Çin bu konuda ilk verileri sunan ülkedir. 2 Şubat tarihinde Çin’de 2442 kişinin hayatını kaybettiğini ve ölümlerin üçte ikisinin erkek olduğu bildirilmiştir. Bir başka çalışmada ise erkeklerde ölüm oranının %70,3 olduğu bildirilmiştir. Bu sonuçlar, Çin’in ardından en çok ölüm sayılarının görüldüğü ülkeler olan İtalya ve ABD’de de doğrulanmıştır.
Ülkemizde COVID-19’dan ölüm oranları cinsiyete göre nasıl seyretmektedir?
Bu soruya verilerek yanıt, elimizdeki kısıtlı verilerle ülkemizde de diğer ülkelere benzer şekilde erkeklerde ölüm oranlarının daha yüksek olduğudur. Sağlık Bakanlığı tarafından 7 Nisan 2020 tarihinde kamuoyu ile paylaşılan grafiklerde erkeklerde ölüm oranlarının erkeklerde %66,2 olduğu sonucuna ulaşılmaktadır. En yüksek ölüm oranlarının görüldüğü yaş aralığı erkeklerde 70-75 iken, kadınlarda 80-85 yaş aralığıdır. Bu veriler aşağıda sunulmuştur. Yapılan çalışmalara bakıldığında erkeklerin COVID-19’dan daha fazla hayatını kaybettiğini göstermektedir.
Erkeklerde ölüm oranları neden yüksektir?
Burada farklılığın ana nedenin doğuştan gelen bağışıklık yanıtlarındaki cinsiyetler arasındaki farklılıklardır. Bir başka deyişle birçok bulaşıcı hastalık salgınında erkeklerin daha sık vefat edeceği en baştan belirlenmektedir. Kadınlar erkeklerden daha fazla doğuştan gelen ve uyarlanabilir bağışıklık tepkileri geliştirir. Bu bulaşıcı hastalıklara karşı bir avantaj iken otoimmün hastalıklara yakalanma açısından bir dezavantaj oluşturur. Bağışıklık tepkilerinin gelişimi kromozomal farklılıklar ile ilgilidir. Önemli doğal bağışıklık moleküllerini kodlayan genlerin X kromozomunda yer alması, kadınların iki tane X kromozomunun olması ve bu kromozomların birisinde hasar olsa bile diğer kromozomun işlevine devam etmesi cinsiyetler arası farklılığı anlatan en temel açıklamalardır.
Sonuç
Bu haliyle bakıldığında erkeklerin COVID-19 pandemisi karşısında kadınlara göre daha fazla risk altında olduğu görülmektedir. Bu sonuçlara ek olarak cinsiyetler arasındaki sosyal davranış farklılıkları da göz önünde bulundurulmalıdır. Örneğin kadınların kurallara daha sıkı şekilde bağlı kalmaları onları koruyan bir başka değişken olabilir. Bu sadece öne sürülen birçok küçük bir hipotezdir. Bu gibi birçok değişkeni içinde barındıran ileri çalışmalar erkeklerde ölüm oranlarının neden daha çok olduğu sorusunda bizlere yol gösterici olacaktır.
Bahadır Geniş
Kocaeli Üniversitesi, Psikiyatri ABD Öğretim Üyesi, İzmit / Kocaeli
Kaynaklar
- Jaillon S, Berthenet K, Garlanda C. Sexual Dimorphism in Innate Immunity. Clinical Reviews in Allergy & Immunology. 2019;56(3):308-21.
- Badawi A, Ryoo SG. Prevalence of comorbidities in the Middle East respiratory syndrome coronavirus (MERS-CoV): a systematic review and meta-analysis. Int J Infect Dis. 2016;49:129-33.
- Li L-Q, Huang T, Wang Y-Q, Wang Z-P, Liang Y, Huang T-B, et al. COVID-19 patients’ clinical characteristics, discharge rate, and fatality rate of meta-analysis. J Med Virol. 2020:10.1002/jmv.25757.
- Jin J-M, Bai P, He W, Wu F, Liu X-F, Han D-M, et al. Gender Differences in Patients With COVID-19: Focus on Severity and Mortality. Front Public Health. 2020;8:152-.
- Kaminsky Z, Wang SC, Petronis A. Complex disease, gender and epigenetics. Annals of medicine. 2006;38(8):530-44.
- Abel KM, Drake R, Goldstein JM. Sex differences in schizophrenia. International review of psychiatry (Abingdon, England). 2010;22(5):417-28.
- Sağlık Bakanlığı. Vefatların yaş ve cinsiyete göre dağılımı. 7 Nisan 2020
